Kant

(Königsberg, hoxe Kaliningrado, actual Rusia, 1724 - ide., 1804) Filósofo alemán. Fillo dun modesto guarnicionero, foi educado no pietismo. En 1740 ingresou na Universidade de Königsberg como estudante de teoloxía e foi alumno de Martin Knutzen, quen o introduciu na filosofía racionalista de Leibniz e Christian Wolff, e imbuíulle así mesmo o interese pola ciencia natural, en particular, pola mecánica de Newton.


Kant

A súa existencia transcorreu practicamente de maneira total na súa cidade natal, da que non chegou a afastarse máis que un centenar de quilómetros cando residiu por uns meses en Arnsdorf como preceptor, actividade á cal se dedicou para gañarse o sustento logo da morte do seu pai, en 1746. Tras doutorarse na Universidade de Königsberg aos trinta e un anos, exerceu nela a docencia e en 1770, despois de fracasar dúas veces no intento de obter unha cátedra e de rexeitar ofrecementos doutras universidades, foi nomeado por último profesor ordinario de lóxica e metafísica.

A vida que levou pasou á historia como paradigma de existencia metódica e rutineira. É coñecida o seu costume de dar un paseo vespertino a diario, á mesma hora e con idéntico percorrido, ata o punto de que chegou a converterse nunha especie de sinal horario para os seus concidadáns; cóntase que a única excepción produciuse o día en que a lectura de Emilio ou Da educación, de Jean-Jacques Rousseau, absorbeuno tanto como para facerlle esquecer o seu paseo, feito que suscitou a alarma dos seus coñecidos.

A filosofía de Kant

No pensamento de Kant adoita distinguirse un período inicial, denominado precrítico, caracterizado polo seu apego á metafísica racionalista de Wolff e o seu interese pola física de Newton. En 1770, tras a obtención da cátedra, abriuse un lapso de dez anos de silencio durante os que acometeu a tarefa de construír a súa nova filosofía crítica, despois de que o contacto co empirismo escéptico de David Hume permitíselle, segundo as súas propias palabras, «espertar do soño dogmático».

En 1781 abriuse o segundo período na obra kantiana, ao aparecer finalmente a Crítica da razón pura, na que trata de fundamentar o coñecemento humano e fixar así mesmo os seus límites; o xiro copernicano que pretendía imprimir á filosofía consistía en concibir o coñecemento como transcendental, é dicir, estruturado a partir dunha serie de principios a priori impostos polo suxeito que permiten ordenar a experiencia procedente dos sentidos; resultado da intervención do entendemento humano son os fenómenos, mentres que a cousa en si (o nóumeno) é por definición incognoscible.

Pregunta fundamental na súa Crítica é a posibilidade de establecer xuízos sintéticos (é dicir, que engadan información, a diferenza dos analíticos) e a priori (con valor universal, non continxente), cuxa posiblidad para as matemáticas e a física alcanzou a demostrar, pero non para a metafísica, pois esta non aplica as estruturas transcendentais á experiencia, de modo que as súas conclusións quedan sen fundamento; así, o filósofo pode demostrar á vez a existencia e a non existencia de Deus, ou da liberdade, con razóns válidas por igual.



O sistema foi desenvolvido por Kant na súa Crítica da razón práctica, onde establece a necesidade dun principio moral a priori, o chamado imperativo categórico, derivado da razón humana na súa vertente práctica; na moral, o home debe actuar coma se fose libre, aínda que non sexa posible demostrar teoricamente a existencia desa liberdade. O fundamento último da moral procede da tendencia humana cara a ela, e ten a súa orixe no carácter á súa vez nouménico do home.

Kant tratou de unificar ambas as "Críticas" cunha terceira, a Crítica do xuízo, que estuda o chamado goce estético e a finalidade no campo da natureza. Cando na posición de fin intervén o home, o xuízo é estético; cando o fin está en función da natureza e a súa orde peculiar, o xuízo é teleológico. En ambos os casos cabe falar dunha descoñecida raíz común, vinculada á idea de liberdade. A pesar do seu carácter escuro e hermético, os textos de Kant operaron unha verdadeira revolución na filosofía posterior, cuxos efectos chegan ata a actualidade.